Termin łaciński ministrare oznacza „służyć, pomagać”. Służymy Bogu, kiedy przyczyniamy się do tego, aby liturgia była piękna. Słowo ministrant wskazuje szczególnie na służbę we Mszy św. Ministrant jest pomocnikiem przy sprawowaniu Mszy św. i podczas innych nabożeństw liturgicznych. Od kiedy istnieją ministranci? Odpowiedź na to pytanie jest właściwie bardzo prosta: od kiedy w ogóle istnieje nabożeństwo. W narodzie izraelskim było jedno pokolenie wybrane do służby w świątyni -pokolenie Lewiego. W powstającym Kościele apostołowie potrzebowali kogoś do posługiwania wiernych. Wybrali więc siedmiu pomocników i nazwali ich diakonami, to znaczy sługami. Gdy wspólnoty chrześcijańskie stawały się coraz większe, wszystko co było do wykonania, dzielono w formie różnych zadań pomiędzy członków danej wspólnoty. W ten sposób można w kilku słowach przedstawić ministrantów i naszą działalność .

1.Ministrant jest POMOCNIKIEM przy sprawowaniu Mszy świętej i podczas innych nabożeństw liturgicznych. Ministrant usługuje księdzu, gdy przygotowywany jest ołtarz i dary ofiarne potrzebne do ofiary Mszy świętej.

2.Ministrant jest tym który NIESIE ZNAKI. Ministrant niesie pewne określone przedmioty, które dla liturgii są niezbędne. Są to przedmioty, które dla liturgii mają szczególne znaczenie. One mają ludziom wierzącym coś przedstawić i wskazać na inną rzeczywistość.

3.Ministrant powinien sam być ZNAKIEM. Ministrant przez służenie wskazuje, że każde nabożeństwo liturgiczne sprawowane w kościele, jest nie tylko sprawą kapłana, lecz sprawą całej parafii i wszystkich wiernych!

        Ministrant przez swoje służenie pokazuje, że „uczestniczyć w liturgii” nie tak jak w kinie albo przed telewizorem tylko słuchać czy oglądać! ,,Uczestniczyć w liturgii” to znaczy także współdziałać i współtworzyć ją, czynnie się w niej angażując!

Ministrant lub minister (łac. ministrare – służyć, posługiwać, pomagać) osoba posługująca w liturgii, najczęściej w czasie sprawowania Eucharystii, a także nabożeństw pozaliturgicznych. Nazwa obejmuje zarówno konkretną funkcję wykonywaną podczas liturgii (np. ministrant ołtarza, ministrant księgi, ministrant światła) jak i stałą posługę wykonywaną najczęściej przez chłopców lub młodzież męską. Agenda liturgiczna przewiduje obrzęd błogosławieństwa i przyjęcia kandydata do służby liturgicznej ołtarza.

Strój liturgiczny

Przepisy liturgiczne nie określają szczegółowo rodzaju stroju ministranta posługującego w kościele. Tradycyjnym strojem, który ma najdłuższą historię jest:

• rewerenda − suknia, zakładana w pasie, w odpowiednim kolorze liturgicznym
• komża – krótka biała suknia
• kołnierz − zakładany wokół szyi i na ramiona na komżę. Kolor kołnierza również odpowiada okresowi liturgicznemu.

Zdarza się, że w stroju pomija się kołnierz lub rewerendę, występują też takie sytuacje, gdzie kołnierz i rewerenda tworzą sutanelę czyli szatę na wzór kapłańskiej sutanny.

• alba − biała szata używana również przez kapłanów i diakonów, zazwyczaj przepasana cingulum wraz z założonym pod nią humerałem.

Stopnie formacji ministranckiej

Tak jak każda diecezja dopuszcza różne stroje ministrantów, tak również wyróżnia się różne stopnie posługi ministranckiej. Podstawowymi funkcjami, ustanowionymi przez Dyrektorium Krajowego Duszpasterstwa Służby Liturgicznej są: 

• Ministranci ubrani w sutanelle

  Kandydat – przyjęto, że kandydaci nie mają stroju liturgicznego, są jednak od tego wyjątki. Okres kandydatury określa proboszcz lub opiekun parafialny LSO. Winien on być na tyle długi, aby kandydat poznał wszystkie elementy służby przy ołtarzu

• Ministrant – po okresie kandydatury zostaje uroczyście pobłogosławiony do pełnienia funkcji ministranta. Rodzaj posługi dostosowuje się do wieku i umiejętności ministranta. W niektórych diecezjach ministranci dzielą się kategoriami służby, którą wykonują np. ministrant światła, ministrant krzyża czy ministrant księgi.

• Lektor – ministrant Słowa Bożego – w Liturgicznej Służbie Ołtarza to ministrant, pełniący funkcję lektora i pobłogosławiony do jej pełnienia przez biskupa. Do jego zadań należy odczytywanie Słowa Bożego, wezwań modlitwy powszechnej, komentarzy mszalnych, może także wykonywać psalmy responsoryjne. Jako starszy z grona ministrantów sprawuje nad nimi opiekę.
• Ceremoniarz – mistrz ceremonii – ministrant w stopniu ceremoniarza, odpowiada za przygotowanie Liturgii i jej poprawny przebieg. Odpowiada bezpośrednio po celebransie za poprawność Liturgii. Musi posiadać dużą wiedzę dotyczącą przepisów liturgicznych. Często jako element ubioru nosi krzyż ceremoniarski nakładany uroczyście przez biskupa. Może pełnić rolę opiekuna parafialnej Służby Liturgicznej.

W przypadku braku ministrantów o niższym stopniu, lektor bądź ceremoniarz przejmuje ich obowiązki.

* kandydat – nie nosi jeszcze komży, ale uczy się w tym czasie posługiwania do mszy, odpowiedzi mszalnych itp., ten okres próby trwa zazwyczaj rok;

    * choralista – daje wiernym sygnały do przyjęcia odpowiednich postaw ciała za pomocą kołatek, dzwonków i gong;

  * ministrant światła (inaczej lucyferariusz; z łac. lux, cis – światło) – opiekuje się świecami, posługuje do nich;

    * ministrant księgi (inaczej librysta lub manduktor; z łac. libra – księga) – dba o księgi liturgiczne, przygotowuje je przed celebracją liturgiczną; może posługiwać celebransowi przy mszale;

    * ministrant ołtarza – posługuje przy naczyniach liturgicznych ; podaje chleb, wino i wodę do sprawowania Eucharystii, usługuje kapłanowi, a przy udzielaniu wiernym Komunii świętej, przytrzymuje patenę pod Ciałem Pańskim, by jego okruszyny nie spadły na ziemię;

  * ministrant krzyża (inaczej krucyferariusz z łac. crux, cis – krzyż) – nosi krzyż podczas procesji i drogi krzyzowej :

   * lektor – ministrant Słowa Bożego – proklamuje Słowo Boże (czytania z wyjątkiem Ewangelii) oraz odczytuje wezwania Modlitwy Powszechnej;

   * psałterzysta – wykonuje psalmy, zazwyczaj jest ministrantem Słowa Bożego posiadającym uzdolnienia muzyczne;

   * kantor – intonuje pieśni, dba o oprawę muzyczną liturgii i zaangażowanie wiernych w śpiew, ta funkcja rzadko już występuje w Polsce i jest często mylona z psałterzystą. Kantor zazwyczaj jest ministrantem Słowa Bożego posiadającym uzdolnienia muzyczne;

   * ceremoniarz – mistrz ceremonii – jego zadaniem jest koordynowanie działań pozostałych ministrantów; jest odpowiedzialny za prawidłowy przebieg liturgii, przeprowadza próby z ministrantami, musi być zaznajomiony z przepisami liturgicznymi;

   * animator liturgiczny – jest osobą dorosłą, po specjalnym kursie; opiekuje się grupą ministrantów.

Można wyróżnić także inne funkcje:

* turyferariusz – odpowiedzialny jest za kadzielnicę (trybularz): jej przygotowanie i utrzymanie w czystości;

* nawikulariusz – służy razem z turyferariuszem – niesie kadzidła w naczyniu, zwanym „łódką”;

* ministrant wody – nosi kociołek z woda święconą: podczas aspersji (pokropienia wiernych woda święconą) oraz błogosławieństw i poświęceń

* ministrant mitry – podczas mszy sprawowanej przez infułata lub biskupa – trzyma mitrę lub infułę w momentach liturgii, gdy ten jej nie używa;

* ministrant pastorału – podczas mszy pod przewodnictwem biskupa trzyma pastorał w momentach liturgii, gdy ten go nie używa